Bệnh viêm xương khớp: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Khi nói đến viêm xương khớp chúng ta thường nghĩ đến căn bệnh của những người lớn tuổi. Thực ra không phải như vậy, bất cứ ai trong chúng ta đều có khả năng mắc căn bệnh này, bao gồm cả trẻ em. Bài viết dưới đây chia sẻ đến bạn tất tần tật thông tin cần biết về bệnh viêm xương để bạn có cái nhìn chính xác hơn về căn bệnh này.
Có đến 150 loại viêm xương khớp mà người ta thống kê được. Trong đó chỉ có vài loại phổ biến, số còn lại thì thì hiếm khi xuất hiện. Nhưng dù là loại gì đi nữa chúng cũng khiến các khớp xương đau nhức, hoạt động khó khăn ảnh hưởng đến người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu và nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị của nó qua bài viết dưới đây của Rockit nhé.
Viêm xương khớp là gì?
Viêm xương khớp (OA) là tình trạng khớp mãn tính phổ biến nhất.
Khớp là nơi hai xương nối lại với nhau. Phần cuối của những xương này được bọc bằng mô bảo vệ gọi là sụn. Viêm xương khớp là khi sụn này bị phá vỡ, khiến xương trong khớp cọ xát với nhau gây ra tình trạng đau, tê cứng và các triệu chứng liên quan khác.
Viêm xương khớp xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở người già. Nó còn được gọi là bệnh thoái hóa khớp, viêm khớp thoái hóa và viêm khớp hao mòn.
Theo thống kê, có hơn 30 triệu người ở Mỹ mắc bệnh viêm xương khớp. Dưới đây là nguyên nhân và cách điều trị căn bệnh này.
Xem thêm bài viết: Đau cơ xơ và những điều bạn cần biết về căn bệnh này
Nguyên nhân của viêm xương khớp
Viêm xương khớp là do tổn thương khớp. Sự tổn thương này có thể được tích lũy theo thời gian, nó giải thích cho lý do tại sao tuổi tác là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến viêm xương khớp. Càng lớn tuổi, các khớp xương càng hao mòn đi.
Các nguyên nhân khác của tổn thương khớp bao gồm chấn thương trong quá khứ, chẳng hạn như:
- Sụn rách
- Trật khớp
- Chấn thương dây chằng
Các dị tật khớp, béo phì và tư thế xấu cũng góp phần gây ra căn bệnh này. Ngoài ra một số yếu tố rủi ro như lịch sử gia đình và giới tính cũng làm tăng nguy cơ viêm xương khớp.
Viêm xương khớp và sụn
Sụn là bộ phận có cấu tạo dẻo dai, đàn hồi, linh hoạt và mềm hơn xương. Nhiệm vụ của nó là bảo vệ các đầu xương trong khớp và giúp chúng di chuyển dễ dàng.
Khi sụn bị phá vỡ, các bề mặt xương này trở nên rỗ và sần sùi gây tổn thương trong khớp và kích thích ở các mô xung quanh. Sụn bị hư hỏng không thể tự lành lại được do nó không chứa bất kỳ mạch máu nào.
Khi sụn mòn hoàn toàn, bộ đệm mà nó cung cấp sẽ biến mất, hai phần xương mất đi khớp nối sẽ tiếp xúc với nhau. Điều này sẽ gây ra tình trạng đau dữ dội và xuất hiện các triệu chứng khác liên quan đến viêm xương khớp.
Triệu chứng viêm xương khớp
Viêm xương khớp có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trong cơ thể. Tuy nhiên, các khu vực thường bị ảnh hưởng nhất bao gồm:
- Tay
- Ngón tay
- Đầu gối
- Hông
- Cột sống thường ở cổ hoặc lưng dưới
Các triệu chứng phổ biến nhất của viêm xương khớp bao gồm:
- Đau đớn
- Nhạy cảm đau (khó chịu khi ấn vào khu vực ảnh hưởng bằng ngón tay)
- Có độ cứng
- Viêm
Khi viêm khớp càng phát triển thì cơn đau càng trở nên dữ dội hơn. Theo thời gian, các khớp bị ảnh hưởng và khu vực xung quanh sẽ sưng tấy lên. Tốt hơn hết là ngay khi nhận ra được các dấu hiệu ban đầu thì bạn nên đi gặp bác sĩ để có phương pháp chữa trị kịp thời.
Viêm xương khớp nghiêm trọng
Viêm xương khớp có 5 giai đoạn, từ 0 đến 4. Giai đoạn đầu tiên 0 đại diện cho khớp xương bình thường. Giai đoạn 4 đại diện cho viêm khớp nghiêm trọng. Không phải ai bị OA cũng sẽ phát triển đến giai đoạn 4. Nếu được chữa trị kịp thời tình trạng bệnh sẽ ổn định và không tiến triển lên đến giai đoạn cuối cùng.
Những người bị viêm khớp nghiêm trọng là khi mất phần nhiều hoặc mất hoàn toàn sụn ở một hoặc nhiều khớp. Hai đoạn xương khi không còn lớp sụn bảo vệ sẽ ma sát với nhau gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như:
- Sưng và viêm nhiều hơn: Lượng dịch bao hoạt dịch trong khớp tăng lên. Thông thường, chất lỏng này giúp giảm ma sát trong quá trình di chuyển. nhưng với số lượng lớn hơn, nó có thể gây sưng khớp. Các mảnh sụn bị vỡ cũng có thể nổi trong dịch khớp, làm tăng tình trạng đau và sưng.
- Cơn đau dữ dội hơn: Cơn đau sẽ xuất hiện không chỉ khi đang hoạt động mà ngay cả lúc nghỉ ngơi. Mức độ đau ngày càng dữ dội hoặc sưng nhiều hơn ở các khớp nếu hoạt động nhiều trong suốt cả ngày.
- Giảm phạm vi chuyển động: Do tình trạng cứng hoặc đau khớp nên sẽ làm hạn chế di chuyển và hoạt động. Những thao tác dễ dàng hàng ngày trở nên khó khăn hơn.
- Sự bất ổn chung : Các khớp xương trở nên kém ổn định. Nếu bạn bị viêm khớp nặng ở đầu gối, bạn có thể bị khóa làm khó chuyển động đột ngột. Hoặc cũng có thể gặp phải tình trạng oằn đầu gối gây ngã và chấn thương.
- Các triệu chứng khác: Khi khớp tiếp tục hao mòn, yếu cơ, gai xương và biến dạng khớp cũng có thể xảy ra.
Tổn thương khớp gây ra bởi viêm khớp nghiêm trọng sẽ không thể hồi phục, nhưng điều trị đúng cách có thể giúp giảm triệu chứng của nó.
Viêm xương khớp và viêm thấp khớp
Viêm xương khớp và viêm thấp khớp (RA) có chung nhiều triệu chứng nhưng là những tình trạng rất khác nhau. Viêm xương khớp là một tình trạng thoái hóa, mức độ nghiêm trọng tăng theo thời gian. Mặt khác RA là một rối loạn tự miễn dịch.
Những người bị RA có hệ thống miễn dịch hiểu sai lớp lót mềm xung quanh khớp là mối đe dọa đối với cơ thể, khiến nó tấn công khu vực đó. Lớp lót mềm này bao gồm chất lỏng hoạt dịch được gọi là synovium. Khi hệ thống miễn dịch tấn công, sự tích tụ chất lỏng trong khớp xảy ra, gây ra tình trạng cứng khớp, đau, sưng và viêm.
Nếu bạn không chắc mình bị viêm khớp dạng nào, cách tốt nhất là đi gặp bác sĩ để được thăm khám.
Chẩn đoán viêm xương khớp
Viêm xương khớp là một căn bệnh phát triển chậm do đó khó có thể chẩn đoán cho đến khi nó bắt đầu gây ra các triệu chứng đau đớn hoặc suy nhược. Viêm xương khớp thường được chẩn đoán sớm sau một tai nạn hoặc sự cố khác gây ra gãy xương cần chụp X – Quang.
Ngoài tia X, bác sĩ có thể sử dụng quét MRI để chẩn đoán viêm xương khớp. Xét nghiệm hình ảnh này sử dụng sóng radio và từ trường để tạo ra hình ảnh của xương và mô mềm giúp bác sĩ thấy được sự bất thường trong đó.
Các xét nghiệm chẩn đoán khác bao gồm xét nghiệm máu để loại trừ các tình trạng khác gây đau khớp, chẳng hạn như RA. Phân tích dịch khớp cũng có thể được sử dụng để xác định xem nguyên nhân gây viêm cơ bản là do bệnh gút hay nhiễm trùng.
Phác đồ điều trị viêm xương khớp
Điều trị viêm khớp được tập trung vào việc quản lý các triệu chứng của nó. Khi xác định được mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và vị trí của chúng thì bác sĩ mới có thể đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Thông thường, thực hiện những thay đổi trong lối sống, thuốc không kê đơn (OTC) và các biện pháp khắc phục tại nhà giúp bạn giảm đau, cứng khớp và sưng viêm một cách đáng kể.
Điều trị tại nhà và thay đổi lối sống cho viêm xương khớp bao gồm:
-
Tập thể dục
Hoạt động thể chất tăng cường chuyển động các cơ xung quanh khớp giúp giảm cứng. Để kiên trì hơn, hãy đặt mục tiêu mỗi ngày tập thể dục ít nhất 20 đến 30 phút. Tuy nhiên bạn nên chọn các hoạt động nhẹ nhàng, tác động thấp chẳng hạn như đi bộ hoặc bơi lội. Không được vận động mạnh để tránh làm ảnh hưởng đến các khớp xương đang yếu. Thái cực quyền và yoga cũng có thể cải thiện tính linh hoạt của khớp và giúp kiểm soát cơn đau.
-
Giảm cân
Thừa cân có thể tạo áp lực cho khớp và gây ra đau vậy nên giảm cân có thể giải quyết được vấn đề này. Duy trì cân nặng khỏe mạnh cũng có thể làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và bệnh tim.
-
Ngủ đủ giấc
Để cơ bắp nghỉ ngơi có thể làm giảm sưng và viêm. Hãy biết quý trọng cơ thể và đừng làm việc quá sức. Ngủ đủ giấc vào ban đêm cũng có thể giúp bạn kiểm soát cơn đau hiệu quả hơn.
-
Trị liệu bằng chườm nóng và lạnh
Chườm nóng hoặc lạnh khá hiệu quả trong việc làm giảm đau và cứng cơ. Hãy lấy một túi chườm nóng hoặc lạnh áp lên vùng bị đau trong 15 đến 20 phút vài lần một ngày.
Những phương pháp kể trên có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh viêm xương khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.
Bài tập cho viêm xương khớp
Các bài tập yoga kéo dài nhẹ nhàng rất hữu ích cho những người bị viêm khớp, đặc biệt là nếu bạn bị cứng hoặc đau ở đầu gối, hông hoặc lưng. Kéo dài có thể giúp cải thiện khả năng di chuyển và phạm vi chuyển động.
Như với bất kỳ kế hoạch vận động nào, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi bắt đầu để chắc chắn chúng phù hợp với bạn. Có nhiều tư thế yoga tốt nhất là bạn chỉ nên thực hiện với sự giám sát của chuyên gia.
Thuốc trị viêm xương khớp
Có một số loại thuốc viêm xương khớp có thể giúp giảm đau hoặc sưng. Chúng bao gồm:
- Thuốc giảm đau đường uống: Tylenol (acetaminophen) và các thuốc giảm đau khác làm giảm đau nhưng không sưng.
- Thuốc giảm đau ngoài da: Các sản phẩm OTC này có sẵn dưới dạng kem, gel và miếng dán. Chúng giúp làm tê vùng khớp và có thể giảm đau, đặc biệt là đối với đau viêm khớp nhẹ.
- NSAID (thuốc chống viêm không steroid). NSAID như Advil (ibuprofen) và Aleve (naproxen) làm giảm sưng và đau.
- Cymbalta: Bác sĩ có thể kê toa thuốc chống trầm cảm Cymbalta (duloxetine) cho bạn không nhãn hiệu để giúp giảm đau viêm khớp.
- Corticosteroid: Những loại thuốc theo toa có sẵn ở dạng uống. Chúng cũng có thể được tiêm bằng cách truyền trực tiếp vào khớp.
Thông thường bác sĩ sẽ cho bạn sử dụng các loại OTC như là một phương pháp chống đỡ đầu tiên.
Phương pháp điều trị viêm xương khớp tự nhiên
Các phương pháp điều trị và bổ sung thay thế có thể giúp giảm các triệu chứng như viêm và đau khớp. Một số chất bổ sung hoặc thảo dược có thể giúp bao gồm:
- Dầu cá
- Trà xanh
- Gừng
- Glucosamine
Các lựa chọn điều trị thay thế khác bao gồm:
- Châm cứu
- Vật lý trị liệu
- Massage trị liệu
Các biện pháp khắc phục khác có thể kể đến như tắm muối Epsom, chườm nóng lạnh
Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ về những loại thảo mộc hoặc chất bổ sung mà bạn đang muốn sử dụng . Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng chúng an toàn, hiệu quả và sẽ không ảnh hưởng đến các loại thuốc khác mà bạn đang sử dụng (nếu có).
Chế độ ăn cho kiêng viêm xương khớp
Việc ăn uống lành mạnh là rất cần thiết cho một cơ thể khỏe mạnh, nhưng nếu bạn bị viêm xương khớp, chế độ ăn uống và dinh dưỡng đặc biệt quan trọng hơn.
Trước hết, bạn hãy giữ cân nặng ở mức độ ổn định cho phép, tránh để bị lên cân sẽ khiến tạo áp lực lên các khớp.
Chế độ ăn nhiều flavonoid, đó là các chất dinh dưỡng có trong trái cây và rau quả rất có ích đối với một số loại viêm khớp, chẳng hạn như viêm xương khớp đầu gối. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa có trong nhiều loại trái cây và rau quả cũng có thể giúp chống lại các gốc tự do do viêm gây ra. Các gốc tự do là các phân tử có thể gây tổn thương tế bào.
Một chế độ ăn uống chất lượng cao có thể giúp giảm bớt các triệu chứng viêm khớp bằng cách giảm viêm và sưng. Những thực phẩm có chứa các chất sau đây là rất cần thiết:
- Vitamin C
- Vitamin D
- Beta-carotene
- Axit béo omega-3
Bổ sung các loại thực phẩm có tác dụng chống viêm rất có ích để giảm triệu chứng viêm xương khớp.
Viêm xương khớp ở tay
Viêm xương khớp có thể ảnh hưởng đến một hoặc một số khu vực của bàn tay. Những khu vực này thường bao gồm các đầu ngón tay, đốt ngón tay giữa, khớp nối ngón cái và cổ tay. Các khớp bị ảnh hưởng phần lớn có chung các triệu chứng như sau:
- Cứng
- Đau đớn
- Sưng
- Đỏ
- Yếu đuối
- Rắc rối khi di chuyển ngón tay của bạn
- Giảm phạm vi chuyển động
- Âm thanh giòn khi di chuyển ngón tay
- Khó nắm bắt hoặc giữ chặt đồ vật
Viêm xương khớp ở tay thường xuất hiện đến những người trẻ tuổi và phụ nữ có tỉ lệ mắc loại này cao hơn đàn ông. Viêm khớp tay làm ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống hàng ngày. Nhưng chỉ cần thực hiện các phương pháp điều trị từ thay đổi lối sống đến phẫu thuật thì có thể khắc phục được một cách hiệu quả.
Viêm xương khớp ở hông
Viêm khớp có thể xảy ra ở một hoặc cả hai hông. Nó khác với RA thường xảy ra ở cả hai hông cùng một lúc.
OA là một tình trạng thoái hóa chậm. Vậy nên người bệnh có thể chống lại các triệu chứng của nó trong nhiều năm bằng cách sử dụng thuốc, tập thể dục và vật lý trị liệu.
Nếu tình trạng xấu đi bác sĩ sẽ tiêm steroid, sử dụng các loại thuốc hoặc phẫu thuật có thể giúp giảm đau. Các liệu pháp thay thế cũng có thể giúp ích rất nhiều trong trường hợp này.
Viêm xương khớp ở đầu gối
Giống như viêm khớp hông, viêm xương khớp gối có thể xảy ra ở một hoặc cả hai đầu gối. Loại này thường ảnh hưởng do tuổi tác, di truyền hoặc chấn thương đầu gối.
Viêm xương khớp gối thường thấy ở các vận động viên chỉ tập trung vào một môn thể thao tạo ra chuyển động rộng rãi, lặp đi lặp lại, chẳng hạn như chạy hoặc quần vợt. Tương tự như vậy, nếu bạn chỉ thực hiện một loại hoạt động thể chất, lạm dụng một số cơ bắp sẽ gây ra yếu và không ổn định ở khớp gối. Thay đổi các hoạt động của bạn, sử dụng các nhóm cơ khác nhau sẽ giúp vùng cơ đầu gối được thư giãn.
Cách điều trị viêm khớp gối phụ thuộc vào giai đoạn của tình trạng.
Nẹp đầu gối bị viêm xương khớp
Đeo nẹp quanh đầu gối là một điều trị không phẫu thuật tuyệt vời cho viêm khớp gối. Nẹp có thể làm giảm sưng và áp lực. Chúng cũng có thể làm tăng sự ổn định ở đầu gối bằng cách chuyển trọng lượng ra khỏi phần bị tổn thương của đầu gối. Điều này giúp việc di chuyển dễ dàng hơn.
Có nhiều loại nẹp đầu gối được trang bị tùy chỉnh và có một số khác có sẵn OTC. Mỗi hoạt động khác nhau nên sử dụng các loại nẹp khác nhau để phát huy tác dụng nhất.
Viêm xương khớp cột sống cổ
Viêm xương khớp cột sống còn được gọi là viêm khớp cổ hoặc viêm cột sống cổ. Đây là một tình trạng liên quan đến tuổi tác, những người trên 60 tuổi chiếm tỷ lệ 85%. Loại này xảy ra ở cả nam và nữ.
Cột sống cổ nằm ở cổ và chứa các khớp mặt. Các khớp này giúp duy trì sự linh hoạt trong cột sống, cho phép thực hiện đầy đủ các chuyển động. Khi sụn quanh khớp mặt bắt đầu mòn dần sẽ gây nên tình trạng viêm xương khớp cột sống cổ.
Viêm cột sống cổ không phải lúc nào cũng gây ra các triệu chứng. Nếu có, các triệu chứng này có thể xuất hiện từ nhẹ đến nặng bao gồm:
- Đau ở xương bả vai, xuống cánh tay hoặc ở ngón tay
- Yếu cơ
- Cứng cổ
- Đau đầu, chủ yếu ở phía sau đầu
- Ngứa ran hoặc tê xuống cánh tay hoặc chân
Đôi khi các triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể xảy ra, chẳng hạn như mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột, mất thăng bằng.
Viêm xương khớp cột sống
Nếu bạn bị đau lưng, bạn có thể bị viêm xương khớp cột sống. Tình trạng này ảnh hưởng đến các khớp nằm ở lưng dưới và mông. Tuổi tác và chấn thương cột sống là hai yếu tố tiềm năng gây nên viêm xương khớp cột sống. Phụ nữ thường mắc phải tình trạng này cao hơn đàn ông. Những người thừa cân, hoặc có công việc yêu cầu ngồi lâu cũng có nguy cơ mắc loại viêm xương khớp này cao hơn bình thường.
Các triệu chứng viêm khớp cột sống thường khác nhau về mức độ nghiêm trọng. Chúng bao gồm:
- Cứng hoặc đau ở khớp ở lưng
- Yếu, tê hoặc ngứa ran ở tay hoặc chân
- Giảm phạm vi chuyển động
Điều quan trọng là phải chú ý đến những triệu chứng này dù là nhỏ nhất. Nếu không được điều trị sớm, viêm khớp cột sống có thể xấu đi, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn như trở nên tàn tật.
Phòng chống viêm xương khớp
Đối với viêm xương khớp có các yếu tố rủi ro không thể kiểm soát như di truyền, tuổi tác và giới tính. Nhưng nhiều yếu tố khác có thể được kiểm soát và quản lý để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh viêm khớp.
Các mẹo sau đây có thể giúp bạn quản lý các yếu tố rủi ro:
- Hỗ trợ cơ thể: Nếu bạn là một vận động viên hoặc một người tập thể dục hằng ngày, hãy chăm sóc cơ thể của bạn bằng cách mang giày hỗ trợ thể thao làm giảm tác động lên đầu gối. Ngoài ra, hãy thay đổi các môn thể thao để tất cả các cơ bắp đều được tập luyện, không lạm dụng một cơ bắp nào quá mức.
- Theo dõi cân nặng: Luôn giữ cân nặng ở con số ổn định. Bạn có thể theo dõi bằng cách đo BMI.
- Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn các thực phẩm lành mạnh như rau và trái cây tươi.
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Điều quan trọng là nghỉ ngơi đầy đủ và ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi ngày.
Nếu bạn bị tiểu đường, kiểm soát lượng đường trong máu cũng có thể giúp kiểm soát nguy cơ mắc bệnh viêm khớp.
Cái nhìn chung về viêm xương khớp
Viêm xương khớp là một tình trạng mãn tính không có cách chữa trị triệt để, nhưng với các phương pháp điều trị hợp lý và kịp thời chúng ta có thể kiểm soát nó dễ dàng. Đừng bỏ qua các triệu chứng đau và cứng khớp. Hãy gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu bạn thấy mình có các dấu hiệu của căn bệnh này. Điều trị sớm sẽ cho những kết quả khả quan hơn.
Viêm xương khớp mang lại cho người bệnh rất nhiều khó khăn trong cuộc sống, những việc đơn giản thường ngày cũng không còn thực hiện một cách dễ dàng được nữa. Với người già, sự đau đớn của căn bệnh này gây ra sẽ khiến họ mệt mỏi hơn. Đừng đợi đến khi có tuổi mới biết trân trọng sức khỏe. Ngay từ bây giờ hãy thực hiện vận động lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý và cải thiện lối sống để có cơ thể dẻo dai, chắc khỏe hơn.
Hoài Phương
Hoài Phương - Biên tập biên viên chính thức tại Rockit Online. Trang chuyên chia sẻ các tin tức, sức khỏe, gia đình và những bí kíp làm đẹp hay cho mọi người. Hoài Phương rất mong quý độc giả hãy đóng góp ý kiến thông qua các bình luận của bài viết. Xin cảm ơn.
