Dị ứng: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Dị ứng là một trong những bệnh lý khá phổ biến hiện nay và có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Nhiều người hay nhầm tưởng bệnh chỉ đi kèm với các triệu chứng như ho, ngứa, hắt hơi, chảy nước mắt, sổ mũi, nổi mề đay… Tuy nhiên, đây chỉ là một số biểu hiện của bệnh.

Dị ứng xảy ra do cơ thể bị xâm nhập bởi một chất nào đó gây kích ứng hệ miễn dịch. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời bệnh có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm. Vậy dị ứng là gì? Làm cách nào để đối phó với căn bệnh này? Cùng Rockit chúng tôi đi tìm hiểu ngay trong bài viết bên dưới nhé!

Dị ứng là gì?

Dị ứng là sự phản ứng của hệ miễn dịch khi có chất lạ thông thường gây nguy hại cho cơ thể bạn. Những chất lạ này được gọi là chất dị ứng thường có trong thực phẩm, phấn hoa hoặc vẩy da thú cưng.

Nhiệm vụ chính của hệ thống miễn dịch là giữ cho cơ thể chúng ta luôn khỏe mạnh, chống lại các chất hoặc mầm bệnh có thể gây hại khiến cơ thể gặp nguy hiểm. Tùy vào chất gây dị ứng mà hệ miễn dịch có thể dẫn đến các phản ứng liên quan như viêm mũi, hắt hơi, nổi mề đay và một số triệu chứng khác.

Hệ thống miễn dịch thường tự thích nghi và nhận diện tùy theo môi trường. Hiện nay, tỷ lệ người mắc chứng dị ứng khá cao nên việc trang bị những phương pháp phòng tránh và điều trị là hết sức cần thiết.

Triệu chứng dị ứng

Tùy vào từng tác nhân gây dị ứng mà cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng nặng nhẹ khác nhau.

Đối với dị ứng thực phẩm

Nếu bị dị ứng thực phẩm, cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng như: Nổi mề đay, buồn nôn, mệt mỏi hoặc sưng cách hạch. Phải mất một lúc người bệnh mới phát hiện mình bị dị ứng thực phẩm. Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng sau bữa ăn mà không biết lý do thì nên tới cơ sở y tế gần nhất để thăm khám. Tại đây, bác sĩ sẽ giúp bạn tìm ra nguyên nhân chính xác khiến cơ thể xuất hiện các biểu hiện lạ.

Đối với dị ứng theo mùa

Người bị dị ứng theo mùa thường xuất hiện các triệu chứng giống cảm lạnh như nghẹt mũi, chảy nước mũi và sưng mắt. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng này bằng các phương pháp tại nhà. Nếu tình trạng không thể kiểm soát được bạn nên nhờ tới sự giúp đỡ của bác sĩ.

Đối với dị ứng nặng

Những trường hợp bị dị ứng nặng có thể khiến cơ thể bị sốc phản vệ. Đây Đây là một trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng có thể dẫn đến khó thở, chóng mặt và mất ý thức. Nếu bạn gặp các triệu chứng này sau khi tiếp xúc với một chất gây được cho là tác nhân gây ra dị ứng thì nên đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được trợ giúp.

Tuy nhiên, ở mỗi người sẽ xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau. Do đó, nếu cơ thể xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào bạn cũng cần hết sức chú ý.

Dị ứng trên da

Dị ứng da là những triệu chứng ban đầu của dị ứng. Chúng là những phản ứng của cơ thể khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Điều này có thể xảy ra nếu bạn chạm vào thứ gì đó mà bạn bị dị ứng, chẳng hạn như sản phẩm tẩy rửa hoặc thực vật.

Các loại dị ứng da bao gồm:

  • Phát ban: Da bị kích ứng, nổi mẩn đỏ, sưng và có thể đau hoặc ngứa.
  • Chàm: Các mảng da bị viêm và có thể ngứa và chảy máu.
  • Viêm da tiếp xúc: Các mảng da đỏ, ngứa phát triển gần như ngay lập tức sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.
  • Viêm họng: Đau rát cổ họng hoặc bị viêm
  • Mề đay: Da nổi các nốt màu đỏ, ngứa và mọc thành đám cùng nhiều kích thước và hình dạng khác nhau.
  • Mắt sưng: Mắt bị sưng húp, chảy nước và ngứa.
  • Ngứa: Da bị kích ứng và ngứa rát khó chịu.
  • Nóng rát: Viêm da khiến bạn cảm thấy khó chịu và nóng rát như có gì châm chích trên da.
Xem thêm:  Bệnh viêm xương khớp: nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Phát ban là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của dị ứng da. Vậy đâu là nguyên nhân gây ra dị ứng. Cùng tìm hiểu ngay bên dưới đây.

Nguyên nhân gây dị ứng

Các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác khiến hệ thống miễn dịch của cơ thể lại gây ra phản ứng dị ứng khi một chất lạ thường vô hại xâm nhập vào cơ thể.

Dị ứng có thể do di truyền từ cha mẹ sang con cái. Tuy nhiên, sự di truyền này không nhất thiết là mọi người đều mẫn cảm với một chất nào đó. Ví dụ, nếu mẹ bạn bị dị ứng với động vật có vỏ, điều đó không nhất thiết có nghĩa là bạn cũng sẽ như vậy.

Các loại dị ứng phổ biến:

  • Sản phẩm có nguồn gốc từ động vật như: Da động vật, lông.
  • Thuốc: Penicillin và thuốc sulfa là tác nhân gây dị ứng.
  • Thực phẩm: Lúa mì, các loại hạt, sữa, động vật có vỏ và trứng.
  • Côn trùng đốt như: Ong, muỗi…
  • Vi khuẩn: Các bào tử trong không khí từ nấm mốc có thể gây ra dị ứng.
  • Cây: Phấn hoa từ cỏ, cỏ dại và cây cối và nhựa từ thực vật như cây thường xuân và cây sồi.
  • Các chất gây dị ứng khác: Mủ cao su, thường được tìm thấy trong găng tay cao su và bao cao su, và các kim loại như niken cũng là những chất gây dị ứng phổ biến.

Dị ứng theo mùa còn được gọi là sốt mùa hè. Đây là một trong số dị ứng phổ biến nhất hiện nay do phấn hoa của một số thực vật gây ra đi kèm với các triệu chứng như:

  • Ngứa mắt
  • Chảy nước mắt
  • Sổ mũi
  • Ho

Điều trị dị ứng

Cách tốt nhất để tránh dị ứng là tránh xa bất cứ thứ gì có thể khiến cơ thể kích ứng. Nếu không thể, bạn có thể chọn các phương pháp điều trị như:

Thuốc

Cách điều trị dị ứng thường được áp dụng nhiều nhất chính là sử dụng thuốc kháng histamine để kiểm soát triệu chứng. Bạn có thể mua tại tiệm thuốc hoặc theo đơn của bác sĩ kê. Liều lượng và phương thuốc cụ thể sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của dị ứng.

Dưới đây là một số loại thuốc thường được sử dụng để điều trị dị ứng:

  • Thuốc kháng histamine như diphenhydramine (Benadryl)
  • Corticosteroid
  • Cetirizine (Zyrtec)
  • Loratadine ( Claritin )
  • Natri cromolyn (Gastrocrom)
  • Thuốc thông mũi:  Decongestants (Afrin, Suphedrine PE, Sudafed)
  • Leukotriene modifiers (Singular, Zyflo)

Liệu pháp miễn dịch

Đây là liệu pháp được khá nhiều người lựa chọn để đối phó với dị ứng. Theo đó, bạn sẽ được tiêm các mũi tiêm miễn dịch trong vài năm để cơ thể quen dần với các chất dị ứng. Liệu pháp này thành công có thể ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng quay trở lại.

Epinephrine khẩn cấp

Nếu bạn bị dị ứng ở mức độ nghiêm trọng thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng thì thuốc tiêm epinephrine khẩn cấp là sự lựa chọn cần thiết cho bạn ngay lúc này. Bạn nên sử dụng chúng cho đến khi có sự trợ giúp từ cơ sở y tế.  Các nhãn hiệu phổ biến là EpiPen và Twinject.

Một số phản ứng dị ứng cần được xử lý cấp bách. Do đó, bạn nên trang bị cho mình những tình huống  khẩn cấp bằng cách biết sơ cứu phản ứng dị ứng.

Điều trị dị ứng bằng các phương pháp tự nhiên

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị và phòng ngừa dị ứng được bán trên thị trường. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng chúng vì các phương pháp tự nhiên có thể chứa các chất gây dị ứng khác và làm cho các triệu chứng của bạn tồi tệ hơn.

Ví dụ, một số loại trà khô sử dụng hoa và cây có liên quan mật thiết đến cây có thể khiến bạn hắt hơi nghiêm trọng. Điều này cũng đúng với các loại tinh dầu. Một số người sử dụng các loại dầu này để làm giảm các triệu chứng dị ứng phổ biến, nhưng tinh dầu vẫn chứa các thành phần có thể gây dị ứng.

Cách chẩn đoán dị ứng

Có rất nhiều cách để bác sĩ có thể chẩn đoán được dị ứng. Đầu tư, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn và thực hiện kiểm tra thể chất cũng như hỏi về bất cứ điều gì bất thường mà bạn có thể đã ăn hoặc tiếp xúc gần đây nhất. Ví dụ, nếu bạn bị phát ban ở tay, bác sĩ có thể hỏi bạn có đeo găng tay cao su gần đây không…

Sau khi đã có chẩn đoán sơ bộ, bạn sẽ được tiến hành làm các xét nghiệm máu và xét nghiệm da để xác nhận và chẩn đoán các chất gây dị ứng mà bác sĩ nghi ngờ.

Xem thêm:  Bệnh lậu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Xét nghiệm máu dị ứng

Nếu nhận thấy bạn có bất kỳ dấu hiệu của dị ứng, bác sĩ sẽ yêu cầu làm các xét nghiệm máu. Máu của bạn sẽ được kiểm tra sự hiện diện của các kháng thể gây dị ứng được gọi là immunoglobulin E (IgE). Đây là những tế bào phản ứng với các chất gây dị ứng. Bác sĩ sẽ sử dụng xét nghiệm máu để xác nhận chẩn đoán nếu họ lo lắng về khả năng phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Kiểm tra da

Không chỉ xét nghiệm máu mà việc kiểm tra da cũng là công đoạn hết sức cần thiết để chẩn đoán dị ứng. Xét nghiệm da là một loại xét nghiệm dị ứng phổ biến được thực hiện bởi bác sĩ dị ứng.

Trong quá trình thử nghiệm này, làn da của bạn sẽ bị châm chích bằng các chất có thể gây dị ứng. Tất cả các phản ứng của làn da sẽ được ghi lại. Nếu bạn bị dị ứng với một chất cụ thể, da bạn sẽ đỏ và bị viêm.

Ngoài ra, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu bạn làm các xét nghiệm khác để chẩn đoán tất cả các dị ứng tiềm năng của bạn.

Cách ngăn ngừa các triệu chứng của dị ứng

Hiện vẫn chưa có cách nào có thể ngăn ngừa dị ứng. Tuy nhiên bạn có thể ngăn chặn các triệu chứng có thể xảy ra. Cách tốt nhất để ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng là tránh xa tất cả các chất gây dị ứng.

Để tránh dị ứng thực phẩm thì việc tránh xa tất cả các chất gây dị ứng là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng thực phẩm. Một chế độ ăn kiêng có thể giúp bạn xác định nguyên nhân gây dị ứng để bạn biết cách tránh chúng. Để giúp bạn tránh các chất gây dị ứng thực phẩm, hãy đọc kỹ nhãn thực phẩm cũng như thành phần trước khi sử dụng.

Ngoài ra, bạn có thể ngăn chặn dị ứng theo mùa thì điều đầu tiên bạn cần làm chính là xác định vị trí chứa các chất dị ứng sau đó tìm cách tránh tiếp xúc. Ví dụ, nếu bạn bị dị ứng với bụi, bạn có thể giúp giảm các triệu chứng bằng cách lắp đặt các bộ lọc không khí thích hợp trong nhà, làm cho ống dẫn khí được làm sạch chuyên nghiệp và lau bụi nhà thường xuyên.

Việc xác định các chất và khu vực gây dị ứng đúng sẽ giúp bạn phòng tránh được các triệu chứng mà chúng có thể gây ra.

Biến chứng dị ứng

Nếu bạn đang suy nghĩ, dị ứng chỉ là những phản ứng thông thường như những cơn hắt xì, ngứa, nổi mề đay… đầy phiền phức khi thời tiết thay đổi hoặc ăn một số món lạ thì hoàn toàn sai lầm rồi đấy. Dị ứng đôi khi có thể xuất hiện một số biến chứng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng.

Sốc phản vệ là một phản ứng nghiêm trọng đối với sự tiếp xúc của các chất gây dị ứng. Hầu hết mọi người liên kết sốc phản vệ với thực phẩm, nhưng bất kỳ chất gây dị ứng có thể gây ra các dấu hiệu nhận biết như:

  • Khí quản bị thu hẹp
  • Tim đập nhanh
  • Lưỡi và miệng bị sưng

Triệu chứng dị ứng có thể gây ra nhiều biến chứng khác nhau. Bạn có thể nhờ bác sĩ giúp tìm hiểu nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn cũng như sự khác biệt giữa nhạy cảm và dị ứng toàn thân. Bác sĩ cũng có thể dạy bạn cách kiểm soát các triệu chứng dị ứng để bạn có thể tránh các biến chứng tồi tệ nhất có thể xảy ra.

Hen suyễn và dị ứng

Hen suyễn là một bệnh lý về hô hấp khá phổ biến khiến cho việc thở khó khăn hơn thậm chí khiến đường dẫn khí trong phổi bị thu hẹp.

Hen suyễn và dị ứng có mối liên quan mật thiết với nhau. Dị ứng có thể khiến cho bệnh hen suyễn hiện tại tồi tệ hơn hoặc khiến người bình thường dễ bị nhiễm suyễn dễ hơn.

Khi cả 2 vấn đề cùng xảy ra một lúc được gọi là bệnh hen suyễn do dị ứng hoặc hen suyễn dị ứng. Hen suyễn dị ứng ảnh hưởng đến khoảng 60 phần trăm những người mắc bệnh hen suyễn ở Hoa Kỳ, ước tính tổ chức dị ứng và hen suyễn của Mỹ.

Dị ứng với lạnh

Chảy nước mũi, hắt hơi và ho là những triệu chứng phổ biến của dị ứng. Chúng cũng là triệu chứng phổ biến của cảm lạnh và viêm xoang. Do vậy, không thể biết được chính xác các triệu chứng của bệnh dễ dàng.

Xem thêm:  Bệnh vẩy nến: nguyên nhân, chẩn đoán và cách điều trị

Do vậy, phải dựa vào một số triệu chứng đặc trưng của bệnh mà có thể phân biệt được các bệnh. Ví dụ, dị ứng có thể gây phát ban trên da và ngứa mắt. Cảm lạnh thông thường có thể dẫn đến đau nhức cơ thể, thậm chí là sốt. Nhiễm trùng xoang thường tạo ra dịch tiết đặc, màu vàng từ mũi của bạn.

Dị ứng có thể tác động đến hệ thống miễn dịch của bạn trong thời gian dài. Khi hệ thống miễn dịch bị tổn hại, nó khiến bạn có nguy cơ bị nhiễm virus, cảm lạnh cao hơn bình thường.

Dị ứng ho

Những cơn sốt thông thường luôn đi kèm với các triệu chứng như hắt hơi, ho và ho dai dẳng. Đây là kết quả do cơ thể phản ứng thái quá với chất gây dị ứng. Những chất này không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng sẽ khiến người bệnh cảm thấy khó chịu.

Không giống như ho mãn tính, ho do dị ứng và sốt chỉ là những triệu chứng tạm thời. Bạn chỉ có thể gặp các triệu chứng dị ứng theo mùa này trong những thời điểm cụ thể trong năm, khi cây lần đầu tiên nở hoa.

Ngoài ra, dị ứng theo mùa có thể khiến bệnh hen suyễn của bạn tái phát và gây ho. Người bị dị ứng thông thường khi tiếp xúc với chất dị ứng sẽ có thể dẫn đến tình trạng thắt chặt đường thở và dẫn đến ho, khó thở và tức ngực. Thậm chí nếu nặng hơn có thể gây sốt nặng hơn vào ban đêm.

Dị ứng và viêm phế quản

Virus hoăc các vi khuẩn có thể gây viêm phế quản hoặc do dị ứng gây ra. Viêm phế quản cấp tính là giai đoạn đầu tiên và thường kết thúc sau vài ngày hoặc vài tuần. Viêm phế quản mãn tính có thể tái phát thường xuyên và kéo dài trong nhiều tháng hoặc lâu hơn.

Tiếp xúc với chất gây dị ứng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra viêm phế quản mãn tính. Những chất gây dị ứng bao gồm:

  • Khói thuốc lá
  • Ô nhiễm không khí
  • Bụi bặm
  • Phấn hoa
  • Khối hóa chất

Không giống như dị ứng theo mùa, nhiều chất gây dị ứng này tồn tại trong môi trường như nhà ở hoặc văn phòng. Điều đó có thể làm cho viêm phế quản mãn tính dai dẳng hơn và có nhiều khả năng quay trở lại.

Ho là triệu chứng phổ biến duy nhất giữa viêm phế quản mãn tính và cấp tính. Do đó, ngay khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường bạn nên lưu ý và theo dõi triệu chứng để sớm phát hiện bệnh.

Dị ứng đối với trẻ sơ sinh

Dị ứng da là một trong những tình trạng khá phổ biến thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, triệu chứng này sẽ giảm dần khi trẻ lớn, thay vào đó là sự xuất hiện của dị ứng hô hấp và dị ứng thực phẩm.

Các loại dị ứng da phổ biến ở trẻ sơ sinh bao gồm:

  • Chàm: Đây là tình trạng da bị viêm gây nổi mẩn đỏ mà ngứa. Chúng thường phát triển chậm và điều trị lâu dài nên người bệnh cần phải kiên trì.
  • Viêm da dị ứng: Loại dị ứng da này thường xuất hiện ngay khi bé tiếp xúc với chất dị ứng. Viêm da dị ứng do tiếp xúc nặng có thể trở thành mụn nước gây nứt da và đau đơn.
  • Mề đay: Đây là những phát ban bị sưng đỏ hoặc vùng da nổi lên sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Chúng không khiến da bị bong vảy hoặc nứt nẻ nhưng ngừa và có thể chảy máu.
  • Phát ban bất thường hoặc nổi mề đay là một trong những triệu chứng đáng báo động cho các bậc phụ huynh hiện nay.

Sống với dị ứng

Dị ứng là một tình trạng phổ biến và không đe dọa đến tính mạng nhưng những người có nguy cơ bị sốc phản vệ cần phải học cách kiểm soát dị ứng và các đối phó với các tình huống khẩn cấp.

Dị ứng là một vấn đề có thể kiểm soát được bằng một số cách phòng tránh như dùng thuốc hoặc thay đổi lối sống. Hy vọng bài viết trên sẽ giúp bạn hiểu thêm về dị ứng cũng như các phương pháp phòng tránh bệnh phù hợp.

Xem thêm những chia sẻ hay khác:

Hoài Phương

Hoài Phương

Hoài Phương - Biên tập biên viên chính thức tại Rockit Online. Trang chuyên chia sẻ các tin tức, sức khỏe, gia đình và những bí kíp làm đẹp hay cho mọi người. Hoài Phương rất mong quý độc giả hãy đóng góp ý kiến thông qua các bình luận của bài viết. Xin cảm ơn.

Rockit
Logo