Tình trạng Cholesterol cao và những điều bạn không nên bỏ qua

Từ lâu tình trạng cholesterol cao đã luôn là nỗi ám ảnh của nhiều người. Thông thường nó sẽ không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào. Do đó rất nhiều người đều không phát hiện bản thân đang bị cholesterol cao. Tuy nhiên về lâu dài tình trạng này sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong. 

Hiện nay vẫn có rất nhiều người chưa hiểu rõ về cholesterol cũng như tình trạng cholesterol cao là gì. Những thông tin sau đây Rockit sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cholesterol. Từ đó mỗi người sẽ có biện pháp đề phòng và điều trị, bảo vệ bản thân tránh khỏi những biến chứng nguy hiểm về sau.

Tình trạng cholesterol cao là gì?

Cholesterol là 1 loại lipid (chất béo) có màu vàng nhạt. Nó có 2 nguồn gốc: 1 được tạo từ gan, 2 là được hấp thu từ thức ăn. Cholesterol rất quan trọng trong việc hình thành màng tế bào, 1 số hormone và vitamin D.

Cholesterol không hòa tan trong nước, vì vậy nó không thể tự vận chuyển trong máu của bạn. Để vận chuyển cholesterol, gan của bạn sẽ sản xuất lipoprotein.

Lipoprotein là các hạt được làm từ chất béo và protein. Chúng sẽ vận chuyển cholesterol và triglyceride (1 loại lipid khác) trong máu của bạn. Hai dạng chính của lipoprotein là lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL).

Nếu máu của bạn chứa quá nhiều LDL cholesterol (cholesterol được vận chuyển trong máu do lipoprotein tỷ trọng thấp) thì đó là tình trạng cholesterol cao. Khi không được điều trị, tình trạng cholesterol cao có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe như đau tim hoặc đột quỵ

Cholesterol cao thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Đó lý do tại sao việc thường xuyên kiểm tra nồng độ cholesterol trong cơ thể là rất quan trọng.

Tìm hiểu về LDL cholesterol hoặc còn gọi là cholesterol xấu 

Lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) thường được gọi là cholesterol xấu. Nó vận chuyển cholesterol đến các thành động mạch. Nếu mức cholesterol LDL quá cao, nó có thể tích tụ trên thành động mạch của bạn.

Sự tích tụ này còn được gọi là mảng bám cholesterol. Theo thời gian mảng bám này có thể thu hẹp hoặc gây tắc mạch máu và tăng nguy cơ đông máu. Nếu cục máu đông chặn động mạch ở tim hoặc não, nó có thể khiến bạn lên cơn đau tim hoặc đột quỵ.

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh, hơn ⅓ người Mỹ trưởng thành có nồng độ LDL cholesterol tăng cao.

Tìm hiểu về HDL Cholesterol hoặc còn gọi là cholesterol tốt 

Lipoprotein tỷ trọng cao (HDL) đôi khi được gọi là cholesterol tốt. Nó giúp vận chuyển cholesterol từ máu về gan. Điều này giúp ngăn ngừa mảng bám cholesterol tích tụ trên thành động mạch của bạn.

Khi bạn có mức HDL cholesterol cao, nó có thể giảm nguy cơ đông máu, bệnh tim và đột quỵ.

Triglyceride – một loại lipid khác

Triglyceride là 1 loại lipid khác trong cơ thể. Chúng khác hoàn toàn với cholesterol. Trong khi cơ thể sử dụng cholesterol để hình thành màng tế bào và 1 số hormone nhất định thì cơ thể sử dụng triglyceride làm nguồn năng lượng.

Khi bạn nạp nhiều calo hơn mức cần thiết của cơ thể, bạn có thể sử dụng lượng calo đó ngay lập tức. Lúc này cơ thể sẽ chuyển đổi những calo đó thành triglyceride. Đồng thời cơ thể cũng sử dụng lipoprotein để vận chuyển triglyceride qua máu của bạn. Triglyceride được lưu trữ trong các tế bào mỡ.

Nếu bạn thường xuyên nạp nhiều calo hơn mức cơ thể cần, chỉ số triglyceride  trong cơ thể sẽ tăng cao. Điều này làm tăng nguy cơ mắc 1 số bệnh như bệnh tim và đột quỵ.

Bác sĩ có thể sẽ tiến hành xét nghiệm máu để đo chỉ số triglyceride cũng như cholesterol của bạn. Sau đây là cách để kiểm tra cholesterol mà bạn cần biết.

Xem thêm bài viết: Trầm cảm – Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Kiểm tra nồng độ cholesterol

Nếu từ 20 tuổi trở lên, Hiệp hội Tim mạch khuyên bạn nên kiểm tra nồng độ cholesterol ít nhất 4 đến 6 năm/lần. Nếu có tiền sử bị cholesterol cao hoặc có yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch, bác sĩ sẽ khuyến khích bạn kiểm tra nồng độ cholesterol thường xuyên hơn.

Xem thêm:  Đau cơ xơ và những điều bạn cần biết về căn bệnh này

Bác sĩ có thể sử dụng bảng lipid để đo cholesterol toàn phần cũng như nồng độ LDL cholesterol, HDL cholesterol và triglyceride. Cholesterol toàn phần là tổng nồng độ cholesterol trong máu. Nó bao gồm LDL cholesterol và HDL cholesterol.

Nếu cholesterol toàn phần hoặc LDL cholesterol của bạn quá cao, bác sĩ sẽ chẩn đoán bạn bị cholesterol cao. Tình trạng cholesterol cao đặc biệt nguy hiểm khi mức LDL cholesterol trong cơ thể quá cao và mức HDL cholesterol quá thấp.

Lời khuyên

  • Hãy chú ý đến chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và đường trên nhãn thực phẩm. Bạn tiêu thụ chúng càng ít thì càng tốt. Cách tốt nhất bạn chỉ nên nạp chất béo bão hòa và đường không quá 10% lượng calo hàng ngày.
  • Đừng lo lắng về việc nạp đủ cholesterol. Cơ thể của bạn sẽ tự biết cân bằng khi bạn nạp thức ăn vào cơ thể.
  • Ăn nhiều chất béo không bão hòa. Hãy thử thay thế bơ bằng dầu ô liu nguyên chất khi nấu ăn. Hoặc bạn chỉ nên mua thịt nạc và ăn vặt bằng các loại hạt thay vì khoai tây chiên.

Khuyến cáo mới về nồng độ cholesterol bình thường

Cơ thể bạn cần 1 số cholesterol để hoạt động bao gồm cả 1 số LDL cholesterol. Nhưng nếu mức LDL cholesterol của bạn quá cao, nó sẽ làm tăng nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng.

Năm 2013, Đại học Tim mạch Hoa Kỳ (ACC) và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) đã đưa ra những khuyến cáo mới về việc điều trị cholesterol cao.

Trước khi xuất hiện những khuyến cáo mới, các bác sĩ sẽ kiểm tra cholesterol dựa vào các con số trong biểu đồ nồng độ cholesterol. Họ sẽ đo cholesterol toàn phần, HDL cholesterol và LDL cholesterol của bạn. Sau đó, họ sẽ quyết định có nên kê thuốc giảm cholesterol hay không dựa trên nồng độ cholesterol của bạn so với biểu đồ.

Hiện nay theo khuyến cáo mới, ngoài nồng độ cholesterol, người ta còn  khuyến nghị xem xét các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim. Những yếu tố này bao gồm bệnh tiểu đường và nguy cơ ước tính xảy ra biến cố tim mạch trong 10 năm (đau tim hoặc đột quỵ). Vì vậy, nồng độ cholesterol bình thường phụ thuộc vào việc bạn có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim hay không.

Khuyến cáo mới này cho hay nếu bạn không có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim, bác sĩ sẽ kê đơn điều trị khi LDL cholesterol của bạn lớn hơn 189 mg/dL. Để tìm hiểu những thông tin về nồng độ cholesterol của bản thân, hãy nói chuyện với bác sĩ.

Xem thêm bài viết: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): nguyên nhân và cách điều trị

Biểu đồ nồng độ cholesterol

Những khuyến cáo mới về việc điều trị cholesterol cao cho thấy biểu đồ nồng độ cholesterol không còn là công cụ kiểm tra tốt nhất. Nó cũng không phải là công cụ duy nhất giúp bác sĩ đánh giá nồng độ cholesterol ở người trưởng thành.

Tuy nhiên Viện Quốc gia Hoa Kỳ về Tim, Phổi và Máu (NHLBI) phân loại nồng độ cholesterol (mg/dL) đối với trẻ em và thanh thiếu niên như sau:

 

Tổng cholesterol HDL cholesterol LDL cholesterol
Chấp nhận < 170 > 45 < 110
Giới hạn 170 – 199 40 – 45 110 – 129
Cao > 199 > 130
Thấp < 40

Các triệu chứng của tình trạng cholesterol cao

Trong hầu hết các trường hợp, cholesterol cao thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Nhiều người thậm chí không nhận ra bản thân đang gặp tình trạng cholesterol cao. Chỉ đến khi cơ thể họ xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như đau tim hoặc đột quỵ.

Đó là lý do tại sao kiểm tra nồng độ cholesterol định kỳ là rất quan trọng. Nếu bạn từ 20 tuổi trở lên, hãy hỏi bác sĩ khi bạn cần kiểm tra nồng độ cholesterol thường xuyên.

Nguyên nhân gây ra tình trạng cholesterol cao

Ăn quá nhiều thực phẩm chứa cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ bị cholesterol cao. Các yếu tố về lối sống cũng có thể làm tăng nồng độ cholesterol, chẳng hạn ít vận động và hút thuốc.

Di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến việc bị cholesterol cao. Gen sẽ được truyền từ cha mẹ sang con cái. Do đó nếu cha mẹ bị cholesterol cao, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Xem thêm:  Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: nguyên nhân và cách chữa trị

Trong 1 số ít trường hợp, cholesterol cao là 1 số rối loạn di truyền mang tính gia đình. Sự rối loạn di truyền này ngăn cơ thể bạn loại bỏ LDL cholesterol. Theo Viện nghiên cứu Quốc gia Mỹ về gen người (NHGRI), hầu hết người trưởng thành mắc bệnh này có cholesterol toàn phần trên 300 mg/dL và mức LDL cholesterol trên 200 mg/dL.

Các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tiểu đường và suy giáp cũng có thể làm tăng nguy cơ bị cholesterol cao cùng các biến chứng liên quan.

Xem thêm bài viết: Đau mãn tính: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Các yếu tố nguy cơ gây cholesterol cao

Bạn có thể có nguy cơ bị cholesterol cao khi:

  • Thừa cân hoặc béo phì.
  • Chế độ ăn uống không lành mạnh.
  • Không tập thể dục thường xuyên.
  • Hút thuốc lá.
  • Gia đình có người bị cholesterol cao.
  • Bệnh tiểu đường, bệnh thận hoặc suy giáp.
  • Biến chứng của cholesterol cao

Nếu không được điều trị, tình trạng cholesterol cao có thể khiến mảng bám cholesterol tích tụ trong thành động mạch. Theo thời gian, mảng bám này sẽ thu hẹp thành động mạch của bạn. Tình trạng này người ta thường gọi là xơ vữa động mạch .

Xơ vữa động mạch là 1 tình trạng bệnh nghiêm trọng. Nó có thể hạn chế dòng chảy của máu qua thành động mạch hoặc tăng nguy cơ hình thành cục máu đông nguy hiểm.

Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến nhiều biến chứng đe dọa tính mạng. Sau đây là 1 số biến chứng nguy hiểm:

  • Đột quỵ.
  • Đau tim.
  • Đau thắt ngực (đau ngực).
  • Huyết áp cao.
  • Bệnh động mạch ngoại biên.
  • Bệnh thận mãn tính.
  • Cholesterol cao cũng có thể khiến mật mất cân bằng làm tăng nguy cơ sỏi mật .

Cách chẩn đoán cholesterol cao

Để đo nồng độ cholesterol, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm máu đơn giản. Công cụ hỗ trợ là bảng lipid. Bác sĩ có thể sử dụng bảng để đánh giá nồng độ cholesterol toàn phần, LDL cholesterol, HDL cholesterol và triglyceride.

Để tiến hành xét nghiệm máu, bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe sẽ lấy mẫu máu của bạn. Họ sẽ gửi mẫu này đến phòng thí nghiệm để phân tích. Sau đó họ sẽ cho bạn biết nồng độ cholesterol hoặc triglyceride của bạn có quá cao hay không.

Để chuẩn bị xét nghiệm máu, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn tránh ăn hoặc uống bất cứ thứ gì trong ít nhất 12 tiếng trước đó.

Xem thêm bài viết: Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: nguyên nhân và cách chữa trị

Cách giảm cholesterol

Nếu bạn có nồng độ cholesterol cao, bác sĩ sẽ đề nghị bạn thay đổi lối sống. Chẳng hạn, họ có thể đề nghị bạn thay đổi chế độ ăn uống, thói quen tập thể dục hoặc những thói quen sinh hoạt hàng ngày. Bác sĩ cũng sẽ khuyên bạn bỏ thuốc lá (nếu có).

Ngoài ra bác sĩ sẽ kê thuốc hoặc đưa ra các phương pháp điều trị khác để giúp giảm nồng độ cholesterol. Trong 1 số trường hợp, họ có thể giới thiệu bạn đến 1 chuyên gia để chăm sóc bạn nhiều hơn.

Giảm nồng độ cholesterol thông qua chế độ ăn uống

Để giúp bạn duy trì nồng độ cholesterol bình thường, bác sĩ sẽ đề nghị bạn thay đổi chế độ ăn uống.

Sau đây là 1 chế độ ăn uống mà các bác sĩ thường khuyên những người bị tình trạng cholesterol cao.

  • Hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
  • Chọn thực phẩm có nguồn protein nạc như thịt gà, cá và các loại đậu.
  • Ăn nhiều loại thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau và ngũ cốc.
  • Lựa chọn thực phẩm nướng, hấp, luộc thay vì đồ chiên xào.
  • Tránh đồ ăn nhanh và đồ ăn vặt.

Thực phẩm chứa nhiều cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa gồm:

  • Thịt đỏ, thịt nội tạng, lòng đỏ trứng và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo.
  • Thực phẩm chế biến làm từ bơ ca cao, dầu cọ hoặc dầu dừa.
  • Thực phẩm chiên rán, chẳng hạn như khoai tây chiên, gà rán.
  • Một số món nướng như bánh quy và bánh nướng xốp.
  • Ăn cá và các thực phẩm chứa axit béo omega – 3 cũng có thể giảm nồng độ cholesterol LDL. Ví dụ cá hồi, cá thu và cá trích là nguồn omega – 3 phong phú. Ngoài ra còn có quả óc chó, hạnh nhân, hạt lanh và bơ cũng chứa nhiều omega-3.

Những thực phẩm giàu cholesterol cần tránh

Cholesterol được tìm thấy nhiều trong động vật, chẳng hạn như thịt, trứng và sữa. Để giúp điều trị tình trạng cholesterol cao, bác sĩ sẽ khuyên bạn  bạn hạn chế ăn thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao.

Xem thêm:  Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): nguyên nhân và cách điều trị

Sau đây là 1 số sản phẩm chứa hàm lượng cholesterol cao:

  • Thịt đỏ.
  • Gan và các nội tạng động vật.
  • Trứng đặc biệt là lòng đỏ.
  • Sản phẩm giàu chất béo, chẳng hạn như phô mai, sữa, kem và bơ.

Tùy thuộc vào lời khuyến nghị của bác sĩ, bạn có thể ăn 1 số loại thực phẩm này 1 cách điều độ.

Thuốc giảm cholesterol

Trong 1 số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc để giúp giảm nồng độ cholesterol.

Statin là loại thuốc phổ biến nhất để điều trị tình trạng cholesterol cao. Chúng có khả năng ngăn chặn gan sản xuất nhiều cholesterol.

Một số loại thuốc statin:

  • Atorvastatin (Lipitor).
  • Fluvastatin (Lescol).
  • Rosuvastatin (Crestor).
  • Simvastatin (Zocor).

Bác sĩ có thể kê nhiều loại thuốc khác để điều trị tình trạng cholesterol cao như:

  • Niacin.
  • Axit Bile Resin hoặc Sequesterants chẳng hạn như Colesevalam (Welchol), Colestipol (Colestid) hoặc Cholestyramine (Prevalite).
  • Các chất ức chế hấp thu cholesterol như Ezetimibe (Zetia).

Một số sản phẩm là sự kết hợp các loại thuốc giúp cơ thể giảm hấp thu cholesterol từ thực phẩm và giảm sản xuất cholesterol. Ví dụ như sự kết hợp giữa Ezetimibe và Simvastatin (Vytorin).

Cách giảm cholesterol tự nhiên

Trong 1 số trường hợp, bạn có thể giảm nồng độ cholesterol mà không cần dùng thuốc. Ví dụ tuân thủ 1 chế độ ăn đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên và tránh hút thuốc lá.

Một số người cũng tuyên bố nhiều thực phẩm sau đây có thể giúp giảm nồng độ cholesterol.

  • Tỏi.
  • Sơn tra (táo gai).
  • Hoàng kỳ.
  • Gạo men đỏ.
  • Sterol/stanol thực vật.
  • Cám yến mạch được tìm thấy trong bột yến mạch và yến mạch nguyên chất.
  • Vỏ hạt mã đề.
  • Hạt lanh.

Tuy nhiên có nhiều ý kiến trái chiều về khả năng hỗ trợ giảm nồng độ cholesterol của các loại thực phẩm này. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã không phê duyệt bất kỳ sản phẩm nào trong danh sách này để điều trị cholesterol cao. Do đó cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để chứng minh chúng có thể giúp điều trị tình trạng này.

Bạn nên nhớ luôn luôn nói chuyện với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thực phẩm chức năng nào. Trong 1 số trường hợp, chúng có thể phản ứng với các loại thuốc mà bạn đang dùng.

Cách ngăn ngừa tình trạng cholesterol cao

Chúng ta không thể ngăn ngừa các yếu tố di truyền về tình trạng cholesterol cao. Tuy nhiên những yếu tố liên quan đến lối sống có thể giúp ngăn ngừa tình trạng này.

Bạn cần tuân thủ 1 số điều sau để giảm nguy cơ bị cholesterol cao:

  • Tuân thủ chế độ dinh dưỡng ít cholesterol, chất béo động vật và nhiều chất xơ.
  • Tránh tiêu thụ quá nhiều rượu.
  • Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
  • Luyện tập thể dục đều đặn.
  • Không hút thuốc.

Bạn cũng nên làm theo lời khuyên của bác sĩ để kiểm soát nồng độ cholesterol. Nếu bạn có nguy cơ bị cholesterol cao hoặc bệnh tim mạch, họ có thể khuyến khích bạn kiểm tra nồng độ cholesterol thường xuyên.

Khả năng bị cholesterol cao

Nếu không được điều trị, tình trạng cholesterol cao có thể gây ra những bệnh nghiêm trọng và thậm chí tử vong. Tuy nhiên, việc điều trị có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng bệnh. Trong nhiều trường hợp, nó có thể giúp bạn tránh các biến chứng nguy hiểm sau này.

Để tìm hiểu bản thân có bị cholesterol cao hay không, hãy yêu cầu bác sĩ kiểm tra nồng độ cholesterol. Nếu họ chẩn đoán bạn bị cholesterol cao, hãy nhờ họ tư vấn các phương pháp điều trị.

Hiện nay theo 1 nghiên cứu của Viện dinh dưỡng Quốc gia, ở Việt Nam cứ 10 người sẽ có 3 người bị cholesterol cao. Những thông tin vừa chia sẻ chính là 1 hồi chuông cảnh tỉnh đối với những ai vẫn xem thường tình trạng này. Nếu không sớm đề phòng và điều trị kịp thời, người bị cholesterol cao sẽ gặp những biến chứng nguy hiểm.

Việc hiểu rõ những thông tin cơ bản về tình trạng cholesterol cao sẽ giúp bạn đề phòng và bảo vệ sức khỏe bản thân. Đối với người đã bị bệnh, bạn cần tập thói quen sống lành mạnh và tuân theo kế hoạch điều trị của bác sĩ. Ngược lại chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tránh thuốc lá có thể giúp bạn duy trì nồng độ cholesterol bình thường.

Hoài Phương

Hoài Phương

Hoài Phương - Biên tập biên viên chính thức tại Rockit Online. Trang chuyên chia sẻ các tin tức, sức khỏe, gia đình và những bí kíp làm đẹp hay cho mọi người. Hoài Phương rất mong quý độc giả hãy đóng góp ý kiến thông qua các bình luận của bài viết. Xin cảm ơn.

Rockit
Logo